Bagpipes of Greece

Hitech, Νοέμβριος 2006

Bagpipes of Greece: Recordings and notes by Wolf Dietrich.
2005, Topic Records, 1 CD, διάρκεια: 66:35.
Δικτυακός τόπος: www.topicrecords.co.uk


Πόσοι είναι αυτοί που γνωρίζουν ότι στην Ελλάδα υπάρχει πλουσιότατη και μακραίωνη παράδοση ασκαύλων; Η πιο συνηθισμένη αντίδραση κάποιου που βλέπει να παίζεται μια γκάιντα ή μια τσαμπούνα, πάντως, είναι η ακόλουθη: «μα καλά, αυτά τα όργανα δεν υπάρχουν μόνο στη Σκοτία»; Η άγνοια αυτή δεν είναι τυχαία. Οι άσκαυλοι ήταν κατεξοχήν ποιμενικά και «πρωτόγονα» όργανα, συνυφασμένα με τις παλαιές αγροκτηνοτροφικές κοινωνίες. Επόμενο ήταν, με την αλλαγή των κοινωνικών δομών, να απαξιωθούν και να υποχωρήσουν δραματικά, δίνοντας τη θέση τους σε όργανα πιο δεξιοτεχνικά, όπως το βιολί και το κλαρίνο.

Η έκδοση αυτή του μουσικολόγου Wolf Dietrich είναι μια ανθολογία των κατά τόπους παραδόσεων ασκαύλων της Ελλάδας. Οι ηχογραφήσεις έχουν γίνει σε μια περίοδο τριάντα χρόνων και αφορούν γκάιντες από τη Θράκη και τη Μακεδονία, καθώς και τσαμπούνες τις Κυκλάδες, τα Δωδεκάνησα και την Εύβοια, ασκομαντούρα από την Κρήτη και τουλούμ από τον Πόντο. Η ανθολόγηση είναι εύστοχη, δίνοντας δείγματα από τις διάφορες πτυχές του ρεπερτορίου σε κάθε περιοχή. Επιπλέον, επιχειρείται να περιληφθούν κομμάτια από όσο το δυνατόν περισσότερες κατά τόπους παραδόσεις. Σε ό,τι αφορά την γκάιντα, πέρα από την πιο γνωστή και προβεβλημένη παράδοση της Θράκης και της ορεινής ζώνης του νομού Σερρών, περιλαμβάνονται δείγματα από τη Χαλκιδική και την Αριδαία. Περιλαμβάνονται, επίσης, από δύο δείγματα του ποντιακού τουλούμ και της κρητικής ασκομαντούρας, όργανα τα οποία ακούγονται ελάχιστα στις μέρες μας. Παραπάνω από τα μισά κομμάτια του δίσκου αφορούν τους διάφορους τύπους τσαμπούνας. Έτσι, εκπροσωπείται η Σάμος, η Χίος, η Τήνος, η Έυβοια, η Κάλυμνος, η Κως και, φυσικά, η Κάρπαθος, με τα περίφημα «λυροτσάμπουνα», όπου η τσαμπούνα συμπράττει με τη λύρα και το λαούτο.

Το ένθετο φυλλάδιο παρέχει συνοπτικές αλλά ουσιαστικές πληροφορίες για τα κομμάτια καθώς και ένα δισέλιδο σημείωμα για τους ασκαύλους της Ελλάδας. Ωστόσο, θα περιμέναμε μια σύντομη περιγραφή των οργάνων και των κατά τόπους διαφοροποιήσεών τους ως αυτόνομο κείμενο, πέρα από τα σχόλια που συνοδεύουν κάποια από τα κομμάτια. Κάτι που λείπει ιδιαίτερα στην περίπτωση της τσαμπούνας, όπου έχουμε τρεις διαφορετικούς οργανολογικούς τύπους, με τον καθένα να έχει εντελώς διαφορετικό ήχο και τεχνική. Αυτό, πάντως, δεν μειώνει την αξία της έκδοσης, η οποία είναι μοναδική στο είδος, προσφέροντας μια σφαιρική εικόνα για τα όργανα αυτά.

Ο Dietrich στο σημείωμά του αναφέρει ότι στην Ελλάδα δεν έχει παρατηρηθεί αναβίωση της παράδοσης των ασκαύλων, όπως σ’ ολόκληρη την Ευρώπη. Τα τελευταία χρόνια, ευτυχώς, αυτό τείνει να αλλάξει. Το ρεύμα αυτό, βέβαια, είναι στα πρώτα του βήματα. Με τις ετήσιες συναντήσεις στις Κυκλάδες, με την εκπόνηση διδακτορικών διατριβών και, πάνω απ’ όλα, με τη σταδιακή γνωριμία του πλατύτερου κοινού με αυτά τα μοναδικά όργανα και τις εκστατικές μουσικές τους. Ίσως σε πέντε χρόνια η κατάσταση να είναι τελείως διαφορετική. Το σίγουρο είναι ότι εκδόσεις τέτοιου υψηλού επιπέδου συμβάλλουν προς αυτήν την κατεύθυνση!.. Το «Bagpipes of Greece» μπορείτε να προμηθευτείτε από το διαδικτυακό βιβλιοπωλείο Amazon.

*****