Fela Kuti: “Music is the weapon”

Hitech, Μάιος 2005

Fela Kuti: “Music is the weapon”
Σκηνοθεσία: Stéphene Tchal-Gadjieff & Jean Jacques Flori
Γλώσσα: αγγλικά, γαλλικά
Εικόνα: 4/3
Ήχος: PCM stereo
2002, Universal, 1 DVD, περιοχής 2
Διάρκεια: 53 λεπτά

Όταν η μουσική γίνεται φωνή διαμαρτυρίας, εργαλείο ταυτότητας, σύμβολο υπερηφάνειας αλλά και μέσο για τον αυτοσεβασμό…

Όλες αυτές οι δυνάμεις της μουσικές ξεπροβάλλουν μέσα από το μουσικό ντοκιμαντέρ – αφιέρωμα στον Fela Kuti, μια θρυλική φιγούρα της μουσικής σκηνής της Νιγηρίας. Μια μορφή που ενσαρκώνει συμβολικά τους αγώνες, τις αγωνίες, τα αδιέξοδα και τις αναζητήσεις ενός ολόκληρου κόσμου. Πρόκειται για τον μουσικό που θεμελίωσε το ρεύμα του “afrobeat”, όπου στοιχεία από τις λαϊκές μουσικές της Αφρικής πλέκονται με τον σύγχρονο δυτικό ήχο. Ο ηλεκτρικός ήχος συναντά τα κρουστά και ο ρυθμός δίνει κάτι από την έντασή του στα αιχμηρά μηνύματα των στίχων.

Σίγουρα, ούτε η προσωπικότητα του Fela, ούτε η συγκυρία ήταν τυχαία για τον δρόμο που ακολούθησε. Γεννημένος στα τέλη του ’30, βίωσε πολύ έντονα τη μετάβαση από το αποικιακό καθεστώς στα κράτη – μαριονέτες και από ‘κει στους πολύχρονους και πολύνεκρους εμφυλίους που ταλάνισαν και ταλανίζουν όχι μόνον τη Νιγηρία, αλλά και ολόκληρη την Αφρική. Είχε την τύχη να σπουδάσει στο εξωτερικό. Έτσι, έζησε στην Αγγλία στα χρόνια του ’60, βιώνοντας την μουσική άνθιση των ημερών. Καταλυτική, ωστόσο, υπήρξε η εμπειρία της Αμερικής, όπου έζησε για δέκα περίπου μήνες. Ήταν τότε που «επαν-ανακάλυψε» την Αφρική, μέσα από τους αγώνες των μαύρων της Αμερικής. Η παρουσία του εκεί συνέπεσε με την ταραγμένη εποχή της δολοφονίας του Martin Luther King.

Η ταινία γυρίστηκε το 1982 (κυκλοφόρησε σε DVD το 2002), όταν ο Fela Kuti ήταν στο απόγειο της δόξας του, ύστερα από μια ακόμη επώδυνη περιπέτειά του με τις αρχές της Νιγηρίας. Άλλωστε, ο πολιτικός του λόγος, που έκανε για πρώτη φορά λόγο για τη δημοκρατία και αυτοδιάθεση πάντοτε ενοχλούσε… Η μουσική του (αποτυπωμένη στο θρυλικό club “Shrine” που ίδρυσε, μέσα σε μια ατμόσφαιρα μυσταγωγίας) πλέκεται με τον λόγο του. Μιλά για τη μουσική, την πολιτική, το όραμα του παναφρικανισμού τη θρησκεία. Όλα αυτά, ενώ ο θεατής βλέπει σκηνές από τη Νιγηρία των αντιθέσεων. Από τη μια η δυτικού τύπου αστική ζώνη (μια και η Νιγηρία είναι η τέταρτη χώρα σε παραγωγή πετρελαίου παγκοσμίως…) και από την άλλη οι ατελείωτες εξαθλιωμένες παραγκουπόλεις.

Και μέσα σ’ όλα αυτά, ο Fela Kuti να τραγουδά και να προσφέρει το όραμα ενός καλύτερου αύριο. Ένα όραμα που συνεχίζει σήμερα ο γιος του, Femi, ύστερα από τον θάνατό του. Έναν θάνατο που οφείλεται σε άλλη μια πληγή που ταλανίζει την Αφρική: το AIDS.

Αξίζει να σημειώσουμε ότι η ταινία είναι ιδιαίτερα προσεγμένη από αφηγηματικής σκοπιάς. Ισορροπεί με ακρίβεια ανάμεσα στη μουσική και στα πολιτικο – κοινωνικά συμφραζόμενα, με άξονα τον βιογραφούμενο μουσικό. Η χαμηλότερη από τα σημερινά στάνταρ ποιότητα της εικόνας ίσως απογοητεύσει κάποιους. Πιστεύουμε, ωστόσο, ότι η ταινία αξίζει αυτόν τον «συμβιβασμό».

Ένα γοητευτικό πορτρέτο του πατριάρχη της afrobeat σκηνής, που προτείνουμε σε όλους!

*****